Dla błękitnego nieba
Raport okresowy z badań: grudzień 2021 r. – luty 2022 r.
Pytamy!
Za nami trzy miesiące badań w ramach projektu „Dla błękitnego nieba”, podczas których badaliśmy różnorodne parametry środowiska wskazujące na jakość powietrza atmosferycznego oraz zmiany klimatyczne. Podczas przygotowywania projektu mieliśmy nadzieję na znalezienie odpowiedzi między innymi na następujące pytania:
- Jakim powietrzem oddychamy w okolicy prowadzonych badań?
- Czy jakość powietrza zmienia się w różnych porach roku?
- Jakie wskaźniki służą do oceny jakości powietrza?
- Gdzie powietrze, którym oddychamy, jest najczystsze, a gdzie najbrudniejsze?
- Czy organizmy żywe mogą pomóc nam w ocenie jakości powietrza atmosferycznego lub zachodzących zmian klimatycznych?
To oczywiście tylko niektóre z pytań, na które poszukujemy odpowiedzi. Również na pełne odpowiedzi będziemy musieli poczekać o końca projektu. Lecz już w tej chwili możemy przedstawić pierwsze wnioski na podstawie wykonanych badań.
Badamy!
Spróbujmy zatem podsumować te trzy pierwsze miesiące badań! Uczestniczące w projekcie szkoły wykazały się niezwykła aktywnością, najpierw wyznaczając stanowiska badawcze, a następnie regularnie prowadząc na nich obserwacje. Poniżej możecie zobaczyć jedynie kilka przykładów jak uczniowie pod okiem nauczycieli prowadzili badania:
Pomiar jakości powietrza przez uczniów Szkoły Podstawowej im. E. Estkowskiego w Kostrzynie.
Badania w zimowej scenerii w Szkole Podstawowej nr 80 im. W Poznaniu.
Przygotowanie zestawów badawczych – Szkoła Podstawowa w Gieczu.
W trakcie badań – Szkoła Podstawowa nr 3 w Koninie.
Poza pomiarami jakości powietrza uczniowie badali występowanie w pobliżu szkół wybranych grup organizmów żywych. W warunkach zimowych bardzo łatwo jest bowiem badać występowanie na przykład porostów lub niektórych owadów, w tym skupieńca lipowego. Gatunek ten pierwotnie występował w basenie Morza Śródziemnego, jednakże w związku z postępującym ociepleniem klimatu zawitał w ostatnich latach również do Polski.
Na zdjęciach powyżej: obserwacje organizmów żywych prowadzone przez uczniów i nauczycieli!
Uczniowie z wielkim zapałem realizowali badania mimo niejednokrotnie ciężkich warunków atmosferycznych. Dzięki wspólnemu wysiłkowi zgromadziliśmy bardzo dużą bazę danych obejmującą informacje na temat kilkudziesięciu parametrów opisujących jakość powietrza, warunki meteorologiczne, zagospodarowanie terenu, czy występujące w pobliżu szkoły porosty i wybrane gatunki zwierząt. Jest to bardzo ważne, ponieważ obserwacje naukowe, powinny opierać się na dużej liczbie zgromadzonych informacji.
Rozumiemy!
Wykonane przez uczniów obserwacje pozwoliły a opracowanie pierwszego podsumowania badań w okresie zimowym. Poniżej możecie zobaczyć, jak przedstawiają się dotychczasowe wyniki na przykładzie pyłów zawieszonych PM2,5.
- Kilka słów o pyłach PM2,5…
Pyły PM2,5 to zanieczyszczenia unoszące się w powietrzu, których średnica jest nie większej niż 2,5 μm. To znaczy, że są one bardzo małe, a przez to mogą przenikać z płuc do krwiobiegu, a następnie do szeregu organów naszego ciała, co może być szkodliwe dla naszego zdrowia. Długotrwałe oddychanie powietrzem zanieczyszczonym tymi małymi cząsteczkami może być przyczyną schorzeń między innymi układu oddechowego oraz układu krążenia. Dlatego też powinniśmy dbać o to aby było ich jak najmniej w powietrzu!
Najlepiej byłoby gdyby zanieczyszczeń w powietrzu nie było w ogóle. Nie jest to niestety możliwe, dlatego określono pewne granice, poniżej których uważa się że dane zanieczyszczenie nie jest dla nas szkodliwe, lub przeciwnie – ich przekroczenie może być groźne dla naszego zdrowia. Takie granice ustanowiła między innymi Europejska Agencja Ochrony Środowiska (ang.: European Environmental Agency – https://airindex.eea.europa.eu/Map/AQI/Viewer/#). Poniżej możecie zobaczyć jakie klasy czystości zostały wyróżnione i jakie wartości zanieczyszczenia pyłami PM2,5 zostały im przyporządkowane.
- Co zaobserwowaliśmy?
Na wykresach, które znajdują się poniżej możecie zobaczyć jakie było zanieczyszczenie pyłami zawieszonymi PM2,5 w miejscach pomiarów w trzech miesiącach pomiarowych: grudniu, styczniu i lutym. Jak możecie zobaczyć, w części szkół poziomy zanieczyszczenia powietrza nie przekraczały wskazanych norm. Były nawet miejsca, gdzie jakość powietrza możemy ocenić jako bardzo dobrą! W pobliżu czterech szkół:
- Szkoły Podstawowej im. Królowej Jadwigi w Jerzykowie
- Szkoły Podstawowej nr 4 im. Adama Mickiewicza w Lesznie
- Szkoły Podstawowej im. Józefa Wybickiego w Czerwonaku
- Szkoły Podstawowej nr 2 w Zalasewie
średnie zanieczyszczenie powietrza ani razu nie spadło poniżej granicy jakości bardzo dobrej!
Niestety, zdarzały się również punkty, gdzie zanieczyszczenie powietrza było znacznie gorsze. Przykładowo, w badanych miesiącach jakość powietrza nie najlepiej przedstawiała się w pobliżu:
- Samorządowej Szkoły Podstawowej nr 3 im. M. Kopernika we Wrześni
- Szkoły Podstawowej Pierwszych Piastów w Gieczu
- Szkoły Podstawowej nr 4 w Luboniu
W tych miejscach możemy niestety zaobserwować, że stopień zanieczyszczenia powietrza pyłami PM2,5 mieścił się zaledwie w klasie umiarkowanej lub nawet złej. W styczniu zdążały się nawet pomiary wskazujące na bardzo złą jakość powietrza. Były to miejsca zlokalizowane w pobliżu:
- Szkoły Podstawowej nr 4 w Luboniu
- Szkoły Podstawowej nr 80 im. Kornela Makuszyńskiego w Poznaniu
- Szkoły Podstawowej nr 6 im. H. Cegielskiego w Poznaniu
Jeśli pamiętacie, w styczniu mieliśmy do czynienia z okresem bardzo niekorzystnych warunków atmosferycznych, które sprzyjały gromadzeniu się smogu. Mogliśmy wtedy zaobserwować niską temperaturę, przez co więcej osób ogrzewało swoje domy używając węgla. Jednocześnie nie było wiatrów, które mogłyby „przegnać” unoszące się nad mniejszymi i większymi miejscowościami chmury dymu z kominów. To doprowadziło do nagromadzenia się w powietrzu dużych ilości zanieczyszczeń, w tym pyłów PM 2,5, co możemy też zauważyć w wykonanych pomiarach.
Ogólnie gorszą jakość powietrza w styczniu możemy zaobserwować również na ostatnim wykresie. Przedstawia on średnią wartość zawartości pyłów PM2,5 zmierzoną we wszystkich szkołach razem w badanych miesiącach. Na szczęście zbliża się wiosna, dlatego możemy się spodziewać, że w kolejnych miesiącach powietrza będzie się poprawiać. Czy tak będzie naprawdę, okaże się gdy wykonamy kolejne pomiary!
Wykres powyżej: zanieczyszczenie pyłami PM2,5 w grudniu w badanych punktach.
Wykres powyżej: zanieczyszczenie pyłami PM2,5 w styczniu w badanych punktach.
Wykres powyżej: zanieczyszczenie pyłami PM2,5 w lutym w badanych punktach.
Wykres powyżej: średnia wartość zanieczyszczenia pyłami PM2,5 dla wszystkich szkół w badanych dotychczas miesiącach (grudzień, styczeń, luty).
